* Tịch thu, sung công quỹ 60 cổ vật; chuyển 1.457 cổ vật thuộc thẩm quyền xử lý của UBND cấp tỉnh

* Ông Nguyễn Mười sẽ bị xử lý hành chính về hành vi tàng trữ, vận chuyển hàng cấm

(Cadn.com.vn) - Tròn 5 năm kể từ khi vụ án “cổ vật Mười Thương” được cơ quan pháp luật tỉnh Quảng Nam phát hiện và xử lý (chúng tôi đã có nhiều bài viết), bây giờ mới có hồi kết. Vậy trong quá trình ấy, các cơ quan bảo vệ pháp luật Quảng Nam đã xử lý vấn đề thế nào mà vụ án kéo dài 5 năm? Báo Công an TP Đà Nẵng sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu vấn đề này.

Lật lại hồ sơ

Đầu năm 2003, qua TS, CA tỉnh Quảng Nam phát hiện ông Nguyễn Mười (1956 - Mười Thương, trú 153-Hùng Vương, TP Đà Nẵng) thường xuyên mua cổ vật của các ngư dân tại vùng biển Cù lao Chàm, Hội An. Ngày 15-8-2003, lực lượng CA phát hiện tại biển Cù lao Chàm, ông Mười đang mua đồ cổ của 2 tàu ngư dân, liền tổ chức truy đuổi, bắt giữ cùng tang vật là 1 hòm xốp đựng 4 đĩa cổ, 29 hũ cổ. Thực hiện lệnh khám xét nhà, ông Mười tự nguyện giao nộp 27 thùng carton chứa cổ vật, gồm 1.573 hiện vật. Ngày 27-11-2003, Hội đồng Giám định Sở VH-TT Quảng Nam sau 2 lần giám định đã kết luận: “Trong số 1.573 cổ vật, có 1.517 hiện vật là gốm sứ Chu Đậu (gốm sứ Hải Dương, Việt Nam), có niên đại từ thế kỷ XV-XVI”. Toàn bộ số hiện vật này nằm trong các quy định về quản lý, sở hữu... tại Điều 248 Bộ luật Dân sự, Điều 6 Luật Di sản văn hóa (DSVH) và nằm trong danh mục hàng cấm lưu thông, cấm kinh doanh trong lĩnh vực VH-TT, quy định tại Công văn số 723/VHTT-PC ngày 7-5-1999 của Bộ VH-TT...

Lực lượng CA và ngành chức năng kiểm tra tang vật thu giữ trong vụ án.

Ngày 17-10-2003, Cục DSVH, Bộ VH-TT có công văn trả lời yêu cầu của Cơ quan ANĐT CA Quảng Nam ghi rõ: "Căn cứ kết quả giám định có thể khẳng định đây là các hiện vật khảo cổ học, được xử lý theo quy định Luật DSVH, Luật DS và BLHS”. Từ những căn cứ trên, CQĐT đã xác định ông Nguyễn Mười có hành vi “Tàng trữ, vận chuyển hàng cấm” (đồ cổ), được quy định tại Điều 155-BLHS và ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với ông Nguyễn Mười; chuyển toàn bộ số cổ vật thu giữ vào Bảo tàng Quảng Nam để bảo quản, trả lại cho ông Mười 56 hiện vật giả cổ.

Ngày 18-12-2003, hồ sơ vụ án được chuyển VKSND tỉnh để truy tố ông Nguyễn Mười ra trước pháp luật. Tuy nhiên, ngày 16-8-2004, VKSND tỉnh Quảng Nam đã ra quyết định “đình chỉ điều tra vụ án”, với lý do “hành vi của ông Nguyễn Mười không còn nguy hiểm cho xã hội, không cần thiết phải xử lý về hình sự”. Đối với tang vật, VKS quyết định: “Tịch thu sung công quỹ Nhà nước, gồm 33 cổ vật thu của ông Nguyễn Mười khi bị bắt quả tang, 24 triệu 883 nghìn đồng ông Mười mang ra biển mua cổ vật, 1 máy bộ đàm. Trả lại ông Mười toàn bộ số cổ vật đựng trong 27 thùng carton thu giữ tại nhà”...

5 năm mới có hồi kết

Không thống nhất với quyết định xử lý vật chứng của VKSND tỉnh, Giám đốc CA tỉnh Quảng Nam đã có báo cáo gửi Chủ tịch UBND tỉnh, Viện trưởng VKSNDTC, đề nghị xem xét lại quyết định của VKSND Quảng Nam. Ngày 9-3-2005, VKSNDTC có công văn gửi VKSND Quảng Nam, thông báo ý kiến chỉ đạo của đồng chí Trần Thu - Phó Viện trưởng VKSNDTC: “Việc VKSND Quảng Nam quyết định xử lý trả lại toàn bộ số cổ vật đựng trong 27 thùng carton thu giữ tại nhà Nguyễn Mười, trong quyết định đình chỉ điều tra vụ án là chưa chuẩn xác.

Trong số cổ vật này cần điều tra xác định rõ: 1-Những cổ vật do Nguyễn Mười mua của người dân cào vớt được từ vùng biển Cù lao Chàm từ thời điểm ngày 1-7-2000 trở lại đây là bao nhiêu cổ vật... Hành vi này có dấu hiệu tội “Sản xuất, vận chuyển, buôn bán hàng cấm” quy định tại Điều 155 BLHS cần đưa ra xem xét, điều tra trong vụ án đã khởi tố. Những cổ vật này là vật chứng vụ án, cần phải tịch thu sung công quỹ Nhà nước. 2-Những cổ vật Nguyễn Mười mua trước thời điểm ngày 1-7-2000 tại vùng biển Cù lao Chàm là bao nhiêu, theo quy định BLHS 1985... Hành vi này không đủ căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự... nhưng đã vi phạm một số quy định pháp luật cần phải xử lý hành chính. Thẩm quyền xử lý hành chính và xử lý số cổ vật này thuộc về UBND tỉnh Quảng Nam, chứ không phải VKSND tỉnh. Vì vậy cần phải rút một phần quyết định xử lý vật chứng tài sản... tại quyết định đình chỉ điều tra vụ án... để chuyển UBND tỉnh xem xét giải quyết theo quy định pháp luật".

Trên cơ sở đó, Cơ quan ANĐT đã xác minh, phân loại số cổ vật ông Nguyễn Mười mua trước và sau thời điểm ngày 1-7-2000, ngày 27-4-2005 có công văn trả lời yêu cầu của VKSND tỉnh để có cơ sở xem xét giải quyết vụ án. Nhưng, ngày 6-10-2005, VKSND tỉnh vẫn có công văn yêu cầu Cơ quan ANĐT khẩn trương thực hiện các nội dung tại quyết định đình chỉ điều tra vụ án. Ngày 10-10-2005, CA Quảng Nam có công văn gửi Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, VKSNDTC xin ý kiến chỉ đạo về việc “xử lý đối với số cổ vật do Nguyễn Mười mua gom trái phép”. Ngày 12-1-2006, VKSNDTC tiếp tục có công văn gửi VKSND Quảng Nam và Cơ quan ANĐT CA tỉnh ghi rõ: “Vụ 1, VKSNDTC đề nghị Viện trưởng VKSND Quảng Nam chỉ đạo các phòng nghiệp vụ phối hợp Cơ quan ANĐT, báo cáo UBND tỉnh theo đúng tinh thần Công văn số 453/VKSNDTC-V1, ngày 9-3-2005 của VKSNDTC...”, nhưng nội dung này vẫn không được thực hiện.

Trước tình hình đó, ngày 19-1-2006, CA tỉnh đã có Công văn số 428/PA24 gửi UBND tỉnh. Ngày 3-4-2006, UBND tỉnh đã tổ chức cuộc họp gồm Thường trực Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, CA, VKSND, TAND để giải quyết vụ việc nhưng vẫn không đi đến thống nhất với quyết định xử lý vật chứng vụ án Nguyễn Mười của VKSND tỉnh. Đồng chí Nguyễn Xuân Phúc - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam lúc bấy giờ - đã chỉ đạo VKSND tỉnh báo cáo giải trình, xin ý kiến VKSNDTC và báo cáo UBND tỉnh để có hướng xử lý vật chứng vụ án theo đúng quy định pháp luật. Ngày 22-9-2006, VKSND tỉnh có Công văn số 126/CV-VKS yêu cầu CA tỉnh trao trả cổ vật thu giữ lại cho Nguyễn Mười. Tiếp đó, ngày 16-11-2006, VKSND tỉnh có Quyết định xử lý vật chứng số 205/QĐ-VKS, yêu cầu Cơ quan ANĐT trả lại cho ông Nguyễn Mười toàn bộ số cổ vật đựng trong 27 thùng carton, để đăng ký theo quy định pháp luật.

Tuy nhiên, theo nội dung Công văn số 453 ngày 9-7-2005 và Công văn số 103 ngày 12-1-2006 của VKSNDTC, Cơ quan ANĐT CA tỉnh xét thấy chưa thể thực hiện theo yêu cầu của VKSND tỉnh được. Ngày 25-3-2007, CA tỉnh đã có Công văn số 66/PA24 gửi VKSNDTC, đề nghị cho ý kiến chỉ đạo để thống nhất đường lối xử lý vụ việc này. Ngày 7-11-2008, VKSND tỉnh Quảng Nam có Quyết định số 01/KSĐT, về việc bổ sung, sửa đổi Điều 2, Quyết định đình chỉ vụ án số 01/KSĐT ngày 16-8-2004 của VKSND tỉnh Quảng Nam với nội dung: “Tịch thu sung công quỹ Nhà nước 33 cổ vật thu của ông Nguyễn Mười khi bắt quả tang, 27 cổ vật Nguyễn Mười mua sau ngày 1-7-2000, 24 triệu 883 nghìn đồng là số tiền ông Nguyễn Mười dùng để ra biển mua cổ vật, 1 máy bộ đàm... Toàn bộ số cổ vật đựng trong 27 thùng carton thu giữ tại nhà ông Nguyễn Mười (gồm 1.457 cổ vật ông Nguyễn Mười mua gom trước ngày 1-7-2000)... thuộc thẩm quyền xử lý hành chính của UBND cấp tỉnh.

Yêu cầu Cơ quan ANĐT CA tỉnh Quảng Nam chuyển UBND tỉnh để xử lý theo đúng quy định pháp luật...”. Ngày 25-12-2008, UBND tỉnh Quảng Nam có Công văn số 4792/UBND-NC gửi Sở VH-TT&DL và CA tỉnh với nội dung: “... Giao Giám đốc Sở VH-TT&DL căn cứ đề nghị của CA tỉnh tại Tờ trình số 514/CV-PA24, ngày 2-12-2008 về việc đề nghị xử lý hành chính đối với ông Nguyễn Mười tàng trữ, vận chuyển hàng cấm và hồ sơ, tài liệu có liên quan để tham mưu dự thảo Quyết định xử lý vi phạm hành chính đối với ông Nguyễn Mười, trình UBND tỉnh xem xét ban hành đảm bảo đúng quy định pháp luật...”.

Vậy là sau 5 năm, vụ án “Cổ vật Nguyễn Mười” mới có hồi kết. Kỷ niệm 10 năm UNESCO công nhận Hội An là DSVH thế giới năm 2009 này, hy vọng du khách và nhân dân Quảng Nam sẽ được chiêm ngưỡng những món đồ cổ quý giá tại lễ hội “Hành trình DSVH Quảng Nam”.

Trung Thành